Damar tutulması (tıxanması), damarların daralmasına və ya tıxanmasına verilən addır. Bu vəziyyət damarları dolduran qan axınının qarşısını alır və kifayət qədər oksigen və qida maddələrinin bədəndəki orqanlara çatmasına mane olur. Damarların tıxanması müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Əsas odur ki, bu vəziyyətə vaxtında diaqnoz qoyulub müalicə olunsun. Klassik.az Koruhastanesi.com saytına istinadən damar tutulması barədə məqaləni sizlər üçün təqdim edir.
Damarların tıxanmasına səbəb nədir?
Damarların tıxanması müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər. Əsas olanlar bunlardır:
- İnfarkt, insult və digər ürək xəstəlikləri
- Şəkərli diabet
- Hipertoniya
- Ürək çatışmazlığı
- Piylənmə
- Siqaret çəkmək
- Yaşlanma
- Genetik meyl
- Həddindən artıq çəki artımı
- Oturaq həyat
Bu səbəblərdən hər hansı biri və ya bir neçəsi birlikdə baş verərsə, damar tutulması riski artır. Bundan əlavə, damar tıxanması ümumiyyətlə yaşın çoxalmasıyla daha çox olur.
Damar tıxanmasının simptomları hansılardır?
Damar tutulması simptomları tıxanmanın hansı damarda olduğuna və nə dərəcədə ciddi olduğuna görə dəyişə bilər. Ümumiyyətlə, aterosklerozun (arteriyaların daxili hissəsinin aterom ( lipidlər , kalsium və digər mənşəli damar daxili tıxanmalar) yığılması səbəbindən daraldığı bir xəstəlikdir) simptomları aşağıdakıları əhatə edə bilər:
- İnfarkt əlamətləri (qasıq ağrısı, tərləmə, zəiflik, nəfəs darlığı)
- Ayaqlarda ağrı və ya uyuşma
- Ayaqlarda şişlik
- Ayaqlarda yüngül və şiddətli dəri rənginin dəyişməsi
- Ayaqlarda yara və ya xora əmələ gəlməsi
Bu simptomlardan hər hansı biri ilə qarşılaşırsınızsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Unutmayın ki, damar tıxanıqlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər və erkən diaqnoz və müalicə çox vacibdir.
Ürək-damar tıxanıqlığı
Ürək-damar tıxanıqlığı ürəkdə olan damarlarının tıxanmasıdır. Bu vəziyyət ürəyin kifayət qədər oksigen və qida qəbul etməməsinə yol açır və ciddi ürək xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Ürək-damar tıxanmasının ən çox görülən səbəbi koronar arteriya xəstəliyidir. Koronar arteriyalar ürəyin içini qidalandıran damarlardır və bu damarlarda tıxanma yarandıqda, ürək əzələsi kifayət qədər oksigen və qida qəbul etməyə bilər. Bu, infarkt və ya sudurğa kimi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Ürək-damar tutulmasından şübhələnirsinizsə, dərhal həkimə müraciət etmək çox vacibdir.
Beyin-damar tıxanması
Beyin damarlarının tıxanması, beynin damarlarında meydana gələn tutulma prosesidir. Bu vəziyyət beynin kifayət qədər oksigen və qida qəbul etməməsinə səbəb olur və ciddi beyin pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Bu, beyin arteriyasının tıxanması və ya infarkt kimi ani bir vəziyyət ola bilər və ya tədricən inkişaf edən bir vəziyyət ola bilər. Beyin-damar tıxanmasının simptomları arasında baş ağrısı, görmə pozğunluğu, nitq pozğunluğu, yaddaş itkisi, koordinasiya pozğunluğu, üz deformasiyaları və dayanıqlılıq qeyri-sabitliyi ola bilər. Bu simptomlardan hər hansı biri ilə qarşılaşırsınızsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Ayaq damarlarının tutulması
Ayaq damarlarının tıxanması ayaqlarda yaranan damarların tutulması prosesidir. Bu vəziyyət ayaqlardakı toxumaların kifayət qədər oksigen və qida qəbul etməməsinə səbəb olur və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Ayaq damarlarının tıxanmasının ən çox görülən səbəbi aterosklerozdur. Ateroskleroz damarların daxili qatında yığılmış yağ və xolesterin lövhələrinin əmələ gəlməsidir. Bu lövhələr damarların içini daraldır və qan axını maneə törədir. Ayaq damarlarının tıxanmasının simptomları arasında ayaqlarda ağrı və ya uyuşma, şişlik, yara və ya xoraların əmələ gəlməsi ola bilər. Bu simptomlardan hər hansı biri ilə qarşılaşırsınızsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Şah damar tutulması
Karotid arteriya tıxanması, şah damarı adlanan venanın tıxanmasıdır. Şah damarı gözlərə uzanan və oksigen və qida maddələrini göz bəbəyinə daşıyan bir damardır. Karotid arteriya tıxanması gözün içərisində meydana gələn və ciddi göz pozğunluqlarına səbəb ola bilən tıxanmadır. Karotid arteriya tıxanmasının simptomları arasında görmə pozğunluqları, göz qapaqlarında ağrı və ya şişkinlik, gözlərdə qaralma və ya ləkələr ola bilər. Bu simptomlardan hər hansı biri ilə qarşılaşırsınızsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Müalicə edilmədikdə, karotid arteriya tıxanması korluq da daxil olmaqla ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Damar tıxanmasının (tutulması) müalicəsi
Aterosklerozun (damar tıxanmasının) müalicəsi tıxanmanın səbəbi və şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Ümumiyyətlə, damar tıxanmasının müalicəsi aşağıdakı kimi ola bilər:
- İlk növbədə damar tıxanmasının səbəbi müəyyən edilməlidir. Bu məqsədlə həkim xəstəni müayinə edir və lazımi analizlər apararaq damarların tıxanmasının səbəbini müəyyən edir;
- Damar tıxanmasının səbəbinə görə müalicə planlaşdırılır. Məsələn, ürək böhranı kimi ani damar tıxanması hallarında təcili müdaxilə tələb olunur. Bu hallarda damarı açmaq və ya tıxanmış hissəni çıxarmaq üçün cərrahi müdaxilə edilə bilər;
- Damar tıxanmasının səbəbi xroniki xəstəlikdirsə (məsələn, şəkərli diabet, yüksək qan təzyiqi), bu halların müalicəsi vacibdir. Bu məqsədlə həkim xəstələrə dərman, pəhriz və məşq proqramı kimi tədbirləri tövsiyə edə bilər.