Bu gün 8 Mart Beynəlxalq Qadınlar Günüdür və Beynəlxalq İşçi Qadınlar Günü kimi də tanınır. Dünyada baş verən mühüm hadisələrlə qadın hüquqları gündəmdədir. Bəs Beynəlxalq Qadınlar Günü necə yaranıb? Bu bayramdır, yoxsa etiraz?
Beynəlxalq Qadınlar Günü 100 ildən çoxdur ki, mövcuddur. Hər il gündəm fərqlidir. Beynəlxalq Qadınlar Günü ilə bağlı bilmək lazım olanları topladıq.
Nə vaxt başladı?
Beynəlxalq Qadınlar Gününün kökləri işçi hüquqlarını müdafiə edən hərəkatlarda dayanır və 8 Mart həm də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) tərəfindən Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi tanınır.
Bu gün demək olar ki, bütün dünyada diqqəti cəlb edən 8 Martın toxumları 1908-ci ildə Nyu Yorkda 15 min işləyən qadının iş vaxtının qısalması, maaşların artırılması və səsvermə hüququ tələbi ilə atılıb.
Bir il sonra Amerika Sosialist Partiyası 8 Martı Milli Qadınlar Günü elan etdi. Bu özəl günün beynəlxalq miqyasda keçirilməsi ideyası ilə çıxış edən ilk şəxs Klara Setkin oldu.
O, 1910-cu ildə Kopenhagendə keçirilən Beynəlxalq İşçi Qadınlar Konfransında Beynəlxalq Qadınlar Günü ideyasını irəli sürmüşdür. Konfransa qatılan 17 fərqli ölkədən 100 qadın Zetkinin təklifini yekdilliklə qəbul edib.
İlk beynəlxalq tədbirlər 1911-ci ildə Avstriya, Danimarka, Almaniya və İsveçrədə keçirilib. Beynəlxalq Qadınlar Gününün 100 illiyi də böyük təşkilatlarla qeyd olundu.
Bu gün Beynəlxalq Qadınlar Gününün 112-ci ildönümüdür. Beynəlxalq Qadınlar Gününün rəsmi olması üçün onilliklər lazım idi.
1975-ci ildə BMT Beynəlxalq Qadınlar Gününü qəbul etdi və hər il üçün xüsusi bir mövzu təyin etməyə başladı. 1996-cı ildə qoyulan ilk mövzu “Keçmişi qeyd etmək, gələcəyi planlaşdırmaq” idi. Bu ilki mövzu “Qadınlar iş dünyasını dəyişir: 2030-cu ilə qədər bərabərlik”dir.
BMT-nin məlumatlarına görə, əmək qabiliyyətli qadınların yalnız yarısı işçi qüvvəsində iştirak edir.
Beynəlxalq Qadınlar Günündə qadınların cəmiyyətdə, siyasətdə və iş həyatında əldə etdiyi nailiyyətlər qeyd olunur. Amma eyni zamanda, 8 Martın kökləri hələ də öz səsini eşitdirir. Qadınlar Günündə gender bərabərsizliyi vurğulanır, etiraz aksiyaları keçirilir.
Niyə 8 Mart?
Beynəlxalq Qadınlar Günü ideyası ilə çıxış edən Klara Zetkinin ağlında konkret bir tarix yox idi.
Birinci Dünya Müharibəsi zamanı, 1917-ci ildə rus fəhlə qadınları “Biz çörək və sülh istəyirik” şüarı ilə küçələrə çıxdılar.
Etirazların dördüncü günündə rus çarı taxtdan endirildi. Müvəqqəti hökumət qadınlara səsvermə hüququ verdi.
Rusiyada qadınların hərəkətlərinin başlanğıcı Julian təqviminə görə fevralın 23-ü idi. Dünyada daha çox istifadə edilən Qriqorian təqvimində bu tarix martın 8-nə uyğun gəlir.
Beynəlxalq Kişilər Günü də varmı?
Bəli var. Hər il noyabrın 19-u Beynəlxalq Kişilər Günü kimi qeyd olunur və bir çox tədbirlərə ev sahibliyi edir. Bununla belə, 19 noyabr BMT tərəfindən rəsmi bayram günü kimi tanınmır.
1990-cı illərdən bəri 60-dan çox ölkədə keçirilən Beynəlxalq Kişilər Günü tədbirləri tez-tez kişilərin və oğlanların sağlamlığına diqqət yetirir, gender bərabərliyini və müsbət kişi rol modellərini təşviq edir.
Dövlət bayramıdır?
Bir çox ölkələrdə Beynəlxalq Qadınlar Günü dövlət bayramıdır.
Bildirilir ki, martın 8-nə və 8-nə bir neçə gün qalmış dünyada gül satışları demək olar ki, iki dəfə artıb.
Çin səlahiyyətliləri tərəfindən işləyən qadınlara yarım günlük məzuniyyət verilməsi tövsiyə edilsə də, işəgötürənlər bu tövsiyəyə məhəl qoymurlar.
İtaliyada “La Festa della Donna” kimi tanınan Beynəlxalq Qadınlar Günündə qadınlara mimoza çiçəkləri hədiyyə etmək ənənəsi var. Bu ənənənin mənşəyi dəqiq bilinməsə də, onun II Dünya Müharibəsinin başa çatmasından dərhal sonra Romada başladığı güman edilir.
ABŞ-da mart ayı “Qadınlar tarixi” sayılır və Ağ Ev amerikalı qadınların nailiyyətlərini sadalayan bəyanat dərc edir.
